Spina bifida durumunda gebelik sonlandırılmalı mı?

Spina bifida, doğumsal bir anomalidir ve omurganın ve omuriliğin düzgün şekilde kapanmaması sonucu oluşur. "Açık omurga" olarak da bilinir. Hastalığın şiddeti, açıklığın büyüklüğüne, yerine ve hangi yapıların etkilendiğine bağlı olarak hafiften ağıra değişkenlik gösterir. Üç ana tipi vardır:

• Spina Bifida Okülta: En hafif ve en yaygın formudur. Genellikle belirti vermez ve çoğu zaman başka bir nedenle çekilen röntgende tesadüfen fark edilir.
• Meningosel: Nadir görülen bir formdur. Meninksler (omuriliği saran zarlar) omurga açıklığından dışarı çıkarak bir kesecik oluşturur, ancak omurilik bu kesenin içinde yer almaz. Genellikle cerrahi müdahale ile tedavi edilebilir ve kalıcı sakatlık riski düşüktür.
• Myelomeningosel: En ağır ve en yaygın bilinen formudur. Omurilik ve meninkslerin her ikisi de omurga açıklığından dışarı çıkar. Bu durum, çeşitli derecelerde felç, mesane ve bağırsak problemleri ile hidrosefali (beyinde sıvı birikmesi) gibi ciddi komplikasyonlara yol açar.

Gebelikte Spina Bifida Teşhisi

Spina bifida, gebelik sırasında yapılan çeşitli testlerle tespit edilebilir:

• Anne Kan Testi (Üçlü/Dörtlü Tarama Testi): Gebeliğin ikinci trimesterinde yapılan bu test, spina bifida da dahil olmak üzere bazı doğumsal anomalilerin riskini değerlendirir.
• Detaylı Ultrason (Anomali Taraması): Genellikle 18-20. haftalarda yapılır. Deneyimli bir radyolog veya perinatolog, bebeğin omurgasını detaylıca inceleyerek açıklığı görebilir.
• Amniyosentez: Amniyon sıvısından örnek alınarak yapılır. Sıvıda yüksek seviyede bulunan alfa-fetoprotein (AFP) spina bifida gibi nöral tüp defektlerini işaret edebilir.

Gebelik Sonlandırma Kararı: Etik, Tıbbi ve Kişisel Bir İkilem

Spina bifida teşhisi konan bir gebeliğin sonlandırılması, tıbbi bir prosedürden çok daha fazlasıdır. Bu, aileler için son derece zor, kişisel, etik, dini ve ahlaki değerlere dayanan bir karardır. Bu kararı etkileyen birçok faktör vardır:

• Anomalinin Şiddeti: Myelomeningosel gibi ciddi bir tanı, meningosel veya spina bifida okültaya göre farklı bir karar sürecine yol açabilir. Doktorlar, lezyonun seviyesini ve beklenecek tıbbi sorunların boyutunu (felç seviyesi, hidrosefali riski vb.) aileye detaylıca anlatır.
• Ailenin Değerleri ve İnançları: Ailenin dini inançları, etik görüşleri ve yaşamın başlangıcına dair felsefi yaklaşımları bu kararın merkezinde yer alır. Bazı aileler için gebelik sonlandırma bir seçenek değilken, bazıları için çocuğun ileride yaşayacağı zorlukları önlemenin bir yolu olarak görülebilir.
• Yaşam Kalitesi ve Tıbbi Müdahaleler: Aile, çocuğun doğum sonrası geçireceği çok sayıda ameliyat (omurga onarımı, şant takılması), fizik tedavi süreçleri ve olası sağlık sorunlarıyla (idrar yolu enfeksiyonları, böbrek problemleri, yara bakımı) baş etme kapasitesini değerlendirmelidir.
• Mali ve Duygusal Kaynaklar: Çocuğun ihtiyaç duyacağı ömür boyu sürebilecek tıbbi bakım, özel eğitim ve destekleyici cihazların mali yükü ile ailenin bu yükü taşıyıp taşıyamayacağı düşünülmelidir. Ayrıca, ailenin psikolojik dayanıklılığı da kritik bir öneme sahiptir.

Yasal Durum ve Tıbbi Süreç

Türkiye'de ve birçok ülkede, fetal anomali tespit edilmesi durumunda gebelik sonlandırılması yasaldır. Türkiye'de bu işlem için genellikle 20. gebelik haftasını aşmamış olmak ve iki uzman doktorun onayı gerekmektedir. Bazı ülkelerde bu süre daha kısa veya daha uzun olabilir. Karar aşamasında aileye, kadın doğum uzmanı, çocuk nöroloğu, çocuk cerrahı, neonatolog ve genetik danışman gibi farklı branşlardan doktorların bulunduğu bir ekip tarafından kapsamlı bir danışmanlık verilmelidir.

Sonuç: Kişisel Bir Yolculuk

Spina bifida teşhisi konan bir gebeliğin sonlandırılması gerekip gerekmediği sorusunun evrensel ve tek bir doğru cevabı yoktur. Bu, her aile için kendi koşulları, inançları ve değerleri ışığında verilmesi gereken son derece kişisel bir karardır. Ailelerin, bu zorlu süreçte tıbbi bilgiyi tam olarak aldıklarından, tüm seçenekleri anladıklarından ve psikolojik destek aldıklarından emin olmaları gerekir. Hiçbir karar "doğru" veya "yanlış" olarak etiketlenemez; sadece o aile için en uygun olan seçim yapılır.